EvaluLeren

Volgens Wikipedia is evalueren “het verzamelen, interpreteren en presenteren van informatie teneinde de waarde van een resultaat of proces te bepalen.” Ook de meeste woordenboeken geven terugblikken, nabespreken en achteraf de waarde bepalen als definitie. Dat verklaart waarom we bij evalueren vergeten te leren (zie ook https://proceschef.wordpress.com/2015/04/02/vallen-en-opstaan/).

Ik stel daarom voor om naast evalueren een nieuw woord te introduceren. Laten we vanaf nu EvaluLeren. Dat dekt de lading namelijk een stuk beter. Natuurlijk is het belangrijk om bij een evaluatie na te bespreken. Om te beoordelen of je de doelen gehaald hebt en of datgene dat is opgeleverd, ook voldoet aan de verwachtingen. Maar je moet er ook van leren.

Het zou ook zo mooi zijn als we dat gewoon altijd zouden doen, niet alleen aan het einde van het project. De leermomenten herkennen wanneer ze zich voordoen tijdens het project en daarbij een soort samenvatting en presentatie daarvan aan het einde zodat ook anderen buiten het project er van kunnen leren. Wanneer je volgens een projectmethodiek zoals bijvoorbeeld Prince2 werkt, met een goede registratie van afwijkingen en hun oplossingen, heb je al een heel aardig begin. Je hebt dan een soort dagboek van wat er in het project is misgegaan. Als je dat aanvult met de positieve leermomenten, de dingen die juist heel goed gegaan zijn, heb je een mooie basis om te gaan evaluLeren.

EvaluLeren doe je zowel tijdens als aan het einde van een project. Tijdens omdat je ervaringen dan nog vers zijn en je meteen ook voor de rest van het project kan bijsturen. Achteraf omdat overdracht en afronding een belangrijk onderdeel van elk project zijn. Projecten worden namelijk vaak niet echt beëindigd. Hierdoor hou je losse eindjes, en losse eindjes geven drukte en stress. Een duidelijk eind aan een project bakken geeft je niet alleen een goed moment om wat te leren maar ook om het af te sluiten zodat je daarna weer met frisse moed en een goed gevoel aan nieuwe dingen kan beginnen.

Ik hoop dat over een paar jaar de definitie van evaluLeren ook op Wikipedia staat. EvaluLeren: een positieve vorm van evalueren welke is gericht op het samen leren na opgedane ervaringen waarbij het geleerde zo snel mogelijk in de praktijk gebracht wordt en actief wordt gedeeld met anderen.

Vallen en opstaan

Het is belangrijk om je successen te vieren. Wanneer je iets bereikt hebt, is het goed om dat duidelijk te maken met een feestje, stuk taart of glas bubbels. Je mag trots zijn als je iets goed hebt gedaan en dat mag je aan jezelf en anderen laten zien. Voordeel van het feestje is ook dat je daardoor je successen ook beter herinnert. Het is gemakkelijker je een feestje te herinneren, dan alleen iets dat gewoon goed gegaan is. Dus als je dat aan elkaar plakt, kun je het positieve gevoel gemakkelijker weer naar boven halen. Dat is ook een van de belangrijke redenen waarom we projecten in stukjes knippen met tussentijdse ‘oplevermomenten.’ Lekker, taart!

Toch, wat als ik je nu vraag waar je in je leven het meeste van geleerd hebt? De ervaring waarvoor je tot op de dag van vandaag dankbaar bent. Dikke vette kans dat dit iets is dat je niet gevierd hebt. Waarschijnlijk is het iets wat gierend uit de bocht is gevlogen met flinke waterschade tot gevolg. Deze ervaring hoefde niet gevierd worden om haar niet te vergeten. Je kan het je goed herinneren, omdat je er iets van geleerd hebt. Omdat het je veranderd heeft.

Fouten hoef je niet te vieren, maar je moet er wel van leren. Dus niet onder tapijt schuiven die grote fouten en harde struikelpartijen. Want dan is de kans groot dat ook de lessen daar blijven en dat is zonde, want echt leren kan je leven veranderen!

Hoe zit dat met projecten? Die evalueren we vaak omdat het moet, niet omdat we er veel zin in hebben. We moeten op zoek naar de ‘lessons learned’. Naar de dingen die we de volgende keer beter moeten doen. We vergelijken de gemaakte kosten en besteedde tijd met de vooraf gemaakte afspraken. We bespreken de communicatie en het feit dat we toch wat al te optimistisch waren aan het begin en als het een beetje meezit durven we ook toe te geven waar we zelf fouten hebben gemaakt. Pfoeh, het zit er weer op, we hebben geëvalueerd! Snel een verslagje maken, in het projectdossier stoppen en dat dossier vooral snel sluiten. Dat mag, want het project is nu afgerond. Niemand die het ooit nog zal zien…

Wel jammer. Daar moet toch iets beters op te verzinnen zijn. “Hmmm, een nieuw recept voor evalueren, dat moet ik even laten sudderen…”